|
"Mazury spod Kamienia"
Artykuł pod tytułem „Mazury z pod Kamienia” autorstwa W. Bogumiły Cichockiej został opublikowany w Wydawnictwie "Wisła - Miesięczniku Geograficznym i Etnograficznym" w XV tomie w 1901 r. na stronach 411-423.
Publikację udostępnił dla Towarzystwa Przyjaciół Kamienia mgr Grzegorz Boguń.
Kamień, 26.11.2020 r.
|
|
Wspomnienia Pana Wojciecha Szcząchora |
|
Tak zapamiętał i opisał swoje przeżycia związane z pobytem i przymusowymi robotami w Niemczech Szcząchor Wojciech urodzony 5 sierpnia 1920 r. w Kamieniu, powiat Nisko, województwo Lwowskie.
Dnia 21.05.1940 r. wracając w nocy z zabawy zostałem zatrzymany przez patrol niemiecki około godziny 20 i wywieziony rano do Rzeszowa. W punkcie zbornym w Kamieniu było nas około 25 ludzi, byli mężczyźni i kobiety młode. Imion i nazwisk nie mogę podać obecnych ze mną w Kamieniu w areszcie, ponieważ było ciemno. Rano załadowano nas na samochód i wywieziono do Rzeszowa do koszar Kilińskiego.
22.05.1940r. wywieziono nas samochodami do Krakowa na ul. [~Wąska - nieczytelnie] do bloku szkolnego. Odjazd z Krakowa 25.05.1940 r. załadowali nas do wagonów osobowych, każdy dostał pół chleba, pół kostki masła. Jechaliśmy do Ludwigsburga. Tam było gazowanie ubrań, strzyżenie i mycie. W Ludwigsburgu zostaliśmy rozdzieleni i rozwiezieni po całych Niemczech. Nadmieniam, że w tym transporcie było około 1000 ludzi, byli młodzi i starzy.
Ze mną w wagonie, w którym jechałem nie spotkałem nikogo znajomego z mojej wioski. Dopiero w Stuttgarcie na sali kinowej byliśmy dowiezieni i czekali na bauerów. Tam spotkałem dziewczynę z mojej wioski Kamień, na imię miała Kata Maria oraz chłopca z Korczowisk, imię Łach Józef. Oni pracowali obok Stuttgartu w Meglingen.
W Stuttgart wylosował mnie bauer zamieszkały Stuttgart – Möhringen, Plieninger Str. 10. Gospodarstwo nie było duże: 12 ha, 12 krów i 1 koń. Gospodarze starsi ludzie ponad 60 lat, bezdzietni mieli na wychowaniu kuzynkę 17 lat. Było nas 4 osoby. Pracowałem w jednym miejscu ponad 5 lat. Wynagrodzenie na początku otrzymywałem 21 marki w roku 1942., otrzymywałem 25 marek w roku 1945.
17. marca [rok nieokreślony] bauer zmarł, on był inwalidą wojennym z pierwszej wojny na froncie francuskim.
W miejscowości Möhringen, gdzie pracowałem było zatrudnionych u bauerów 42 Polaków, 10 Ukraińców i około 500 Rosjan, którzy pracowali w fabryce wojskowej [Hansa Aluminium Werk] i fabryce mydła.
Polacy, którzy pracowali to byli od Rzeszowa, Leżajska, Jarosławia, od Nowego Sącza, Limanowej, Nowego Targu. Polacy u bauerów byli traktowani różnie. Polacy z okręgu rzeszowskiego byli traktowani można powiedzieć lepiej niż górale, oni mieli dużo „roboty w rękach” Myśmy wszyscy przechodzili próbę, były podrzucane pieniądze w niedużych kwotach w obejściu gospodarstwa, kto znalazł i nie oświadczył, że znalazł i nie oddał to był podejrzany i miał mniej wolnego czasu.
Były trzy przypadki co uciekli Polacy od bauera. Nie mieliśmy żadnej wiadomości co się z nimi stało, czy zostali schwytani, czy też nie.
Czas pracy rozpoczynał się w lecie od godziny 5-tej rano do godziny 18-tej, w tym czasie był 5 razy posiłek. Zakwaterowanie miałem dobre, pościel co tydzień świeża, ubranie robocze było wyprane.
W każdą pierwszą niedzielę miesiąca były w kościołach katolickich odprawiane msze święte tylko dla Polaków: o godzinie 8 w Faigen, o godzinie 10 w Degerloch, o godzinie 12 w Pleningen. Tramwajem można było dojechać. Można było być we wszystkich trzech.
Wydarzenia, które chcę opisać, które przeżyłem nie były wesołe. W 1941 roku koleżanka z drugiej wioski Faigen Kaltentall wyjechała na urlop do Polski na Święta Bożego Narodzenia.
|
|
Więcej…
|
|
|
Odsłonięcie i poświęcenie pomnika w Dublach - gminie Kamień |
|
11 listopada 2019 roku w Dublach gminie Kamień odbyło się poświęcenie i odsłonięcie pomnika ufundowanego przez Towarzystwo Przyjaciół Kamienia upamiętniającego miejsce spoczynku uczestników Powstania Styczniowego 1863 roku i ofiar epidemii.
Uroczystość uświetniły poczty sztandarowe Polskiego Stronnictwa Ludowego, jednostek Ochotniczej Straży Pożarnej z gminy Kamień i Cholewianej Góry oraz szkół. Uroczystość była również wyrazem patriotyzmu starszego i młodego pokolenia w dniu Święta Niepodległości i 101. rocznicy odzyskania niepodległości.
 
 
Józef Czubat Prezes Towarzystwa Przyjaciół Kamienia przywitał przybyłych na tę uroczystość gości: księdza Mariana Gwizdaka Proboszcza Parafii Kamień, księdza Grzegorza Stępnia Proboszcza Parafii Cholewiana Góra, księdza wikariusza Łukasza Leśniaka, księdza Bogusława Partykę, Ryszarda Bugla Wójta Gminy Kamień, Jerzego Bednarza Przewodniczącego Rady Powiatu Rzeszowskiego i Sekretarza Gminy Kamień, Mirosława Piędla Przewodniczącego Rady Gminy i radnych gminy Kamień, Alicję Hawro Prezesa Zarządu Banku Spółdzielczego, dyrektorów szkół, młodzież szkolną, harcerzy XVI Drużyny Harcerskiej im. K.K. Baczyńskiego ze Szkoły Podstawowej w Prusinie, także naszych sąsiadów - mieszkańców Cholewianej Góry i licznie przybyłych mieszkańców gminy Kamień.
W swoim przemówieniu przypomniał zebranym, że Towarzystwo Przyjaciół Kamienia miało już raz zaszczyt spotkać się z mieszkańcami Dublów podczas poświęcenia Krzyża Przełomu Tysiąclecia w 2001 roku.
 
 
Odsłonięcia pomnika dokonali członkowie Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Kamienia Genowefa Saj, Jan Orszak i Antoni Partyka.
O złożenie kwiatów i zapalenie zniczy w imieniu organizatorów zostali poproszeni: Zofia Bednarz - autorka projektu pomnika, Zofia Bednarz członkini Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Kamienia oraz Stanisław Batóg - przedstawiciel Dublów i Błonia. Kwiaty pod pomnikiem złożyła także delegacja mieszkańców Cholewianej Góry - Małgorzata Sudoł Sołtys Wsi Cholewiana Góra, Renata Puzio i Andrzej Kołodziej Radny Gminy Jeżowe, oraz przedstawiciele samorządu Gminy Kamień - Wójt Ryszard Bugiel, Kamień, Mirosław Piędel i Jerzy Bednarz.
 
Pomnik poświęcił ksiądz Marian Gwizdak Proboszcz Parafii Kamień.
Dzięki inicjatywie Towarzystwa Przyjaciół Kamienia zostało ocalone od zapomnienia kolejne miejsce związane z historią naszej Małej Ojczyzny. Nie byłoby to możliwe bez pomocy wielu zaangażowanych w ten projekt osób - Jana Orszaka, Genowefy Saj, Mirosława Piędla, Antoniego Partyki i Heleny Orszak.
Podziękowano za wsparcie ks. Proboszczowi Marianowi Gwizdak, Wójtowi Ryszardowi Buglowi oraz Jerzemu Bednarzowi Przewodniczącemu Rady Powiatu, Zofii Bednarz, która wykonała projekt pomnika i nadzorowała jego realizację, Marcinowi Decowi za renowację zabytkowego krzyża przeniesionego na nowy cokół, kierownikowi Jackowi Partyce i pracownikom Zakładu Gospodarki Komunalnej za wykonanie cokołu i prace ziemne, Stanisławowi Rembiszowi właścicielowi firmy Kobex i jego pracownikom za pomoc przy montażu, Krzysztofowi Pieli za utwardzenie placu wokół pomnika, Henrykowi Sądejowi Sołtysowi Wsi Prusina, Józefowi Ożogowi, Stanisławowi Batogowi i wszystkim mieszkańcom, którzy uczestniczyli w pracach budowlanych, państwu Beacie i Adamowi Saganom, którzy przygotowali materiały dekoracyjne na tę uroczystość.
Podziękowano także, za równie ważne wsparcie finansowe naszego projektu, sponsorom Alicji Hawro Prezesowi Zarządu Banku Spółdzielczego i Stanisławowi Bednarzowi właścicielowi PHU Oktan.
Za oprawę artystyczną uroczystości, młodzieży i nauczycielom Szkoły Podstawowej w Prusinie.
Szczególne słowa podziękowania i wdzięczności zostały skierowane do tych wszystkich, którzy opiekowali się tym miejscem przez wiele lat, przynosili kwiaty, kosili trawę, odnawiali krzyż, dbali o ogrodzenie. Tym wszystkim, którzy przez pokolenia zachowywali pamięć o powstańcach styczniowych. Tym, którzy modlili się za ofiary epidemii. Proszono mieszkańców sołectwa o dalszą opiekę nad nowym pomnikiem.
Zabierając głos Wójt Gminy Kamień Ryszard Bugiel rozpoczął swoje wystąpienie od słów Józefa Piłsudskiego „Kto nie szanuje i nie ceni swojej przeszłości, ten nie jest godzien szacunku teraźniejszości, ani prawa do przeszłości”. Podkreślił wyjątkowość tego miejsca, podziękował zarządowi Towarzystwa Przyjaciół Kamienia za podejmowane inicjatywy i wybudowanie pomnika.
Przedstawiciel Cholewianej Góry, Radny Gminy Jeżowe Andrzej Kołodziej podziękował mieszkańcom Kamienia za opiekę nad miejscem spoczynku zmarłych podczas epidemii i upamiętnienie tego miejsca pomnikiem.
 
 
Na zakończenie uroczystości uczestnicy odśpiewali hymn Polski.
Zdjęcia wykonał Tomasz Radomski.
Zarząd Towarzystwa Przyjaciół Kamienia
Kamień, 11 listopada 2019 roku |
|
Święto Niepodległości w gminie Kamień - poświęcenie krzyża i odsłonięcie pomnika |
|
11 listopada 2019 roku o godzinie 14:00 w Kościele na Błoniu pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Świata została odprawiona uroczysta msza święta w intencji naszej wolnej Ojczyzny, która była połączona z poświęceniem i odsłonięciem pamiątkowej tablicy na Dublach przy ulicy Brzozowej. Na kilka minut przed rozpoczęciem mszy świętej świątynia zapełniła się wiernymi. Wchodzących do kościoła witali uczniowie Szkoły Podstawowej z Prusiny i przypinali wcześniej przygotowane kokardki w barwach narodowych.
 
Rozpoczynając, ksiądz proboszcz Marian Gwizdak poprosił uświetniające uroczytosć poczty sztandarowe o wprowadzenie ze Szkoły Podstawowej im. św. Jadwigi Królowej w składzie: chorążowie - Maksymilian Goclon i Paweł Łach w asyście Kingi Piróg, Iwony Bochenek, Aleksandry Polańskiej, Róży Sitarz, Samorządowego Liceum Ogólnokształcącego w składzie: Mateusz Boguń, Aleksandra Boguń i Marta Rembisz wraz z opiekunem panem Grzegorzem Boguniem.
Obecne były poczty Polskiego Stronnictwa Ludowego, w którego skład wchodzili: pan Paweł Gutowski oraz panie Marta Błądek i Renata Rodzeń i także straży pożarnych z Prusiny w składzie: Tadeusz Błądek, Krzysztof Błądek, Paweł Błądek, z Kamienia - Michał Zając, Damian Koc i Krzysztof Partyka, z Krzywej Wsi - Bartosz Kołodziej, Bogdan Surdyka, Filip Piela i z Nowego Kamienia: Piotr Gancarz, Dominik Chowaniec, Mirosław Olko. Drużynę strażaków wprowadził druh Michał Sączawa.
 
Przed rozpoczęciem mszy świętej uczniowie Szkoły Podstawowej z Prusiny pod kierunkiem pana Tomasza Polaka wykonali przepiękną pieśń pt. „Uwierz Polsko”. Pieśń niesamowicie zabrzmiała w kościele, był to śpiew wspaniałego chóru, który stworzyli uczniowie: Małgorzata Hajder, Justyna Przybyło, Nikodem Błądek, Rafał Błądek, Małgorzata Gancarz, Oliwia Bajek, Justyna Węglarz, Bartłomiej Sądej, Milena Bartecka, Gabriela Naja, Paulina Żak, Magdalena Dec, Oliwia Głuszak, Bartłomiej Gwóźdź, Weronika Piela, Bartłomiej Urbanik, Dominika Szewc, Dominika Żak, Kinga Błądek, Wiktoria Błądek, Maciej Grabiec, Amelia Sztaba, Klaudia Szewc, Dominika Dec, Oliwia Naja, Kamila Urbanik. We mszy aktywny udział wzięła XIV Drużyna im. K. K. Baczyńskiego w składzie: Rafał Kowalski, Kornelia Januszewska, Weronika Piela, Bartłomiej Urbanik, Kamila Urbanik, Oliwia Naja, Jakub Sądej, Klaudia Sądej, Dominika Żak, Mateusz Piela, której opiekunem jest drużynowy, harcmistrz Tomasz Januszewski.
Przy ołtarzu służyli: Jakub Bzduń, Szymon Szewc, Sebastian Deryło, Mateusz Sochański, Jakub Sądej, Marcin Marut. Do świątyni licznie przybyli mieszkańcy Prusiny, Błonia, Dublów, Cholewnianej Góry, członkowie Towarzystwa Przyjaciół Kamienia oraz władze samorządowe Gminy Kamień.
 
Mszy świętej przewodniczył ksiądz proboszcz Marian Gwizdak, asystowali mu: ksiądz prałat Tadeusz Wójcicki, ksiądz proboszcz z Cholewnianej Góry Grzegorz Stępień, ksiądz Bogdan Partyka i ksiądz Łukasz Leśniak. Homilię wygłosił ksiądz proboszcz.
 
Na koniec mszy świętej uczestnicy uroczystości odśpiewali „Boże coś Polskę” i cztery strofy naszego hymnu narodowego. Mury świątyni rozbrzmiały cudownym śpiewem. Na zakończenie mszy uczestnicy wysłuchali Poloneza Ogińskiego „Pożegnanie Ojczyzny” Michała Kleofasa Ogińskiego w wykonaniu pana Tomasza Polaka. Nikt z obecnych nie pozostał obojętny, takty muzyki poruszyły dusze, w niejednym oku pojawiły się łzy wzruszenia, a wiele serc zabiło mocniej.
 
Po zakończeniu mszy uformował się orszak w następującym porządku: krzyż, poczty sztandarowe, drużyna strażacka, uczniowie szkoły, nad którymi opiekę sprawowały: pani dyrektor Małgorzata Januszewska, oraz panie: Ewa Smusz, Maria Rurak i Halina Warchoł; orszak uzupełniali księża i uczestnicy mszy świętej.
W czasie drogi uczestnicy odmawiali różaniec.
 
 
Piękne chwile uroczystości utrwalił Tomasz Radomski.
opracowała - Helena Orszak
Homilia księdza proboszcza Mariana Gwizdaka:
„Łatwo jest mówić o Polsce,
trudniej dla niej pracować,
jeszcze trudniej zginąć,
a najtrudniej cierpieć.
|
|
Więcej…
|
|
