Stulecie Pomnika Grunwaldzkiego

         W tym roku,  będziemy obchodzić sześćsetną rocznicę bitwy pod Grunwaldem. Każdy Polak mały i ten duży zna tę ważną datę. Wiemy, że bitwa zakończyła się zwycięstwem połączonych sił polsko-litewskich, że była to największa bitwa w średniowieczu, a zarazem ostatnia, w której rycerstwo odgrywało ważną rolę.

            Dużo ważnych informacji o przebiegu, przyczynach wielkiej wojny z Zakonem w latach 1409 – 1411 zawierają materiały źródłowe. Są nimi: Kronika konfliktu Władysława króla polskiego z Krzyżakami w roku pańskim 1410 r. i „Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego” autorstwa Jana Długosza. To świetne zwycięstwo (jednak niewykorzystane, bo postanowienia I pokoju toruńskiego nie dawały Polsce żadnych korzyści) odegrało ważną rolę w świadomości i tożsamości narodu, którego historia jest tak bolesna. Bitwa stała się inspiracją dla pisarzy i malarzy. Wryła się w pamięć narodu, który szczególnie w 1910 roku godnie uczcił pięćsetna rocznicę.

      Możemy być dumni, bo nasi przodkowie z Kamienia, także w czasach trudnych i wymagających odwagi upamiętnili to niezwykle zwycięstwo wznosząc w 1910 roku Pomnik Grunwaldzki. Został wybudowany na wniosek Stowarzyszenia Patriotycznego „Sokół”, przy czynnym udziale Rady Gminy z wójtem Jakubem Łachem i zastępcą Marcinem Szewczykiem na czele.

      Po ataku Niemiec na Polskę 1 września 1939 roku, Kamień znalazł się pod okupacją niemiecką, przynależał do Generalnego Gubernatorstwa. Na polecenie ówczesnego księdza proboszcza Henryka Grębskiego, tablicę z pomnika wymontowali Feliks Dudzik i Andrzej Kumięga.

     Była przechowywana w budynku dzwonnicy. Po wojnie wróciła na pomnik. Pierwotnie pomnik składał się z cokołu kamiennego, w którym był umieszczony drewniany dębowy krzyż. Do cokołu była przytwierdzona tablica z napisem „Na pamiątkę zwycięstwa pod Grunwaldem 1410 – 1910”.

      Po kilkudziesięciu latach istnienia pomnik był bardzo zniszczony, dlatego z inicjatywy Koła Gminnego Związku Bojowników o Wolność i Demokrację podjęto starania o jego odnowienie. Formalności związane z  uzyskaniem stosownych pozwoleń trwały ( na podstawie informacji w zachowanych dokumentach) ponad rok. W listopadzie 1976  Koło Gminne wystąpiło z pismem do Urzędu Wojewódzkiego Wydziału Kultury z prośbą o zatwierdzenie projektu i wydanie stosownego pozwolenia. Projekt pomnika „trochę” się różni od tego, co możemy zobaczyć, przechodząc obok niego. Przy odbudowie zachowane zostały wymiary poszczególnych elementów: posadzki betonowej, kopca z kamieni narzutowych, krzyża. Dodano płytę betonową, na której zamieszczono dwa miecze i napis „Odnowiono, Kamień 1977”. Napisy zostały wykonane w Wytworni Sprzętu Komunikacyjnego w Rzeszowie z materiału dostarczonego przez Koło ZBoWiD.

     Czym się różni projekt od prawdziwego pomnika? Miał być odlany betonowy krzyż grunwaldzki a na nim miała być umieszczona tarcza z dwoma nagimi mieczami, które otrzymał król Polski Władysław Jagiełło i jego stryjeczny brat, wielki książę litewski Witold od heroldów krzyżackich przed bitwą grunwaldzką. Na cokole zaś zamieszczono wizerunek krzyża, który jest symbolem wiary chrześcijańskiej. To ten krzyż tak wzburzył sekretarza Komitetu Wojewódzkiego w Rzeszowie, który odjechał jeszcze przed rozpoczęciem uroczystości odsłonięcia pomnika.

            Prace budowlane zlecono panu Janowi Rurakowi zamieszkałemu w Kamieniu Górce nr 630 na podstawie umowy spisanej 11 marca 1977roku. Ustalono w niej, że rozpoczęcie prac nastąpi 14 marca a zakończenie nastąpi 30 maja 1977roku. Materiały potrzebne do wzniesienia pomnika miało dostarczyć Koło Gminne ZBoWiD- u. Aby zdobyć potrzebne środki na zakup materiałów i zapłatę dla wykonawcy postanowiono zorganizować w dniu 17 kwietnia 1977 roku zabawę taneczną.  Po wykonaniu prac, uzyskaniu stosownych pozwoleń mieszkańcy Kamienia mogli ujrzeć odnowiony Pomnik Grunwaldzki.

     Realizacja każdego pomysłu wymaga zaangażowania wielu osób. Zgodnie z zachowanym zapisem protokołu przy odnowieniu pomnika ,wykonując społecznie niektóre prace, uczestniczyli mieszkańcy Kamienia: byli to Józef Czubat, Kacper Orszak, Antoni Szewczyk, Ignacy Wąsik, Jan Rębisz z Nowego Kamienia nr 204, Jan Rębisz z Nowego  Kamienia nr 216, Władysław Czerepak, Władysław Zaguła, Józef Koc, Józef Radomski, Stanisław Rodzeń, Ignacy Bednarz, Władysław Wąsik, Jan Sagan, Józef Ferenc, Józef Czerepak, Józef Jabłoński, Michał Kida, Jan Majczak, Marcin Łach, Andrzej Sączawa, Daniel Sądej, Mieczysław Kida, Boleslaw Szot.

      W lipcu 1977 roku odbyło się uroczyste odsłonięcie odnowionego pomnika. Przygotowano zgodnie z relacją jednego z uczestników wielką uroczystość. Zaproszono gości, wśród nich przedstawicieli Komitetu Wojewódzkiego w Rzeszowie, przewodniczącego ZboWiD-u, pułkownika Pisulę (niestety imienia nie zapamiętał uczestnik odsłonięcia) i architekta Arnolda Barańskiego.

       Na tę uroczystość zaproszono orkiestrę. To w takt jej muzyki, strażacy spod Domu Ludowego, dzisiejszego Centrum Kultury przemaszerowali pod pomnik. Tam okolicznościowe przemówienie wygłosił pan Andrzej Sączawa, głos także zabrał pan Arnold Barański. Mieszkańcy Kamienia ujrzeli odnowiony pomnik W takiej formie zachował się do dnia dzisiejszego i jest niemym świadkiem historii lokalnej, historii Kamienia.