wtorek, 16 kwietnia 2024r.
Home Wspomnienia Gry zabawy i sportowe młodzieży Kamienia w minionych wiekach, a także współcześnie wg opracowania dr Andrzeja Ruraka
Gry zabawy i sportowe młodzieży Kamienia w minionych wiekach, a także współcześnie wg opracowania dr Andrzeja Ruraka

     W życiu, oprócz pracy, niezbędna jest również rozrywka, a sport jest jednym z jej elementów, wiążącym się z wieloma pozytywnymi skutkami, bowiem jest on działalnością, podejmowaną przez człowieka w celu zaspokojenia takich potrzeb, jak zabawa, samodoskonalenie fizyczne i umysłowe, współzawodnictwo, sport pomaga również zachować zdrowie, dobrą kondycję oraz sprzyja rozwojowi pewnych cech osobowości: silnej woli, wytrwałości, poczucia solidarności, zdecydowania oraz koleżeństwa.

      O rozwoju sportu w Kamieniu można mówić dopiero po XVII wieku. W owych czasach życie ludności, z wyjątkiem dworów, było bardzo ubogie. Odrabianie pańszczyzny w dworach oraz prace we własnych zagrodach nie pozostawiały dużo czasu na zabawę dorosłym, jak i młodzieży. Jednak człowiek nie może żyć zarówno bez pracy, jak i zabawy, które go doskonalą. Wśród chłopców popularnym zajęciem było kłusownictwo i bójki, wdrapywali się oni również na drzewa i wybierali ptasie jaja. Dziewczęta także rywalizowały między sobą w utrzymaniu porządku w mieszkaniu, w ogródkach przydomowych, ubieraniu się, śpiewaniu i tańcu. Niektóre zwyczaje związane z dawną kulturą utrzymały się do czasów współczesnych, jak bójki, czy popularny „śmigus-dyngus”.
     Osiemnasty wiek, okres zaborów, przyniósł też zmiany w życiu ludności. Kamień znalazł się w Galicji. Nastąpiła kolonizacja dóbr kamieńskich, a wraz z kolonistami dotarły tu inne warunki życia, zarówno w sposobie gospodarowania, jak i wychowania młodego pokolenia. Upowszechniały się nowe formy zabawy młodzieży. Odtąd sport, oprócz przyjemności, miał na celu rozwijanie sprawności fizycznej i psychicznej, zaś w tą sferę działalności wkraczało państwo. Sejm Krajowy Galicyjski w 1873 roku wprowadził do szkół publicznych dodatkowy przedmiot - gimnastykę. W roku 1867 we Lwowie powstało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”. Jego placówki, nazwane „gwiazdami”, powstały w niektórych miastach galicyjskich i one w znacznym stopniu oddziaływały na społeczność wiejską. Propagowały upowszechnienie gimnastyki w szkołach, zwłaszcza gimnastykę zespołową, strzelanie, pływanie, jazdę konną, ćwiczenia lekkoatletyczne oraz turystykę. Sport zaczął się rozwijać w dwóch postaciach: zabawowo-rekreacyjnej i zawodowej, stał się szkołą charakteru, uczył siły woli, przezwyciężania słabości, wyrabiania wytrwałości, orientacji, refleksu, odwagi, ofiarności i koleżeństwa. Tego rozwoju nie zahamował wybuch I wojny światowej.

 

      Po zakończeniu wojny i odrodzeniu się Polski w tych nowych warunkach politycznych i ekonomicznych także dużą wagę przykładano do sportu. W szkołach utrzymano gimnastykę pod nazwą ćwiczeń cielesnych, gry i zabawy sprawnościowe, jak biegi na czas oraz skoki w dal i wzwyż. Brakowało jednak zarówno sal na zajęcia wychowania fizycznego, jak i nauczycieli z tej specjalności. Zajęcia sportowe odbywały się na podwórkach szkolnych w dni pogodne, a w dni deszczowe i zimowe w salach wykładowych. W Kamieniu Centrum była tylko szkoła sześcioklasowa i na podwórku grano najczęściej w dwa ognie lub ćwiczono biegi oraz skoki w dal i wzwyż.
      Gra w dwa ognie polegała na tym, że uczniów dzielono na dwie grupy, walczące między sobą na boisku, składającym się z dwóch prostokątnych lub kwadratowych części przylegających do siebie. Części te zajmowały wyznaczone, przeciwne sobie grupy uczniowskie. Po ich zewnętrznej stronie znajdowali się wyznaczeni strzelcy, którzy mieli rzutami piłki trafić w jednego uczestnika gry grupy przeciwnej. Trafiony uczestnik schodził z boiska. Jeśli nie został trafiony żaden uczestnik, to piłkę przejmowali rywale. Walka trwała dopóty, dopóki nie został trafiony ostatni uczestnik gry na boisku jednej z tych dwóch części. Zwycięstwo należało do tej grupy, która na boisku pozostała.
      Skoki w dal i wzwyż odbywały się na prowizorycznie przygotowanych bieżniach i skoczniach. Bieżnię stanowiła część podwórka szkolnego, gdzie przede wszystkim przygotowywane były miejsca do sportu, na które składała się linia, a przed nią stanowiska startowe dla uczestników biegu. Podobnie też przygotowywana była skocznia. Skaczący wzwyż i w dal mieli wyznaczony krótki rozbieg z progiem, z którego odbijali się w górę i „lądowali” na powierzchni wypełnionej piaskiem.
      Młodzież organizowała także różne zabawy sportowe poza szkołą. Oprócz wymienionych powyżej, dużą popularnością cieszyło się nadal zmaganie, strzelanie z łuku i procy do celu, wyścigi konne i wspinanie się po nagrodę na gładkiego, wysokiego słupa. Młodzież brała też udział w zespołach tańca ludowego oraz chórach, grała w karty, domino i warcaby.

 

     Rozwój zabaw sportowych młodzieży z Kamienia zahamował wybuch II wojny światowej, której Polska stała się pierwszą ofiarą. W latach wojny i okupacji życie sportowo-zabawowe zamarło. Zdarzało się czasem, że na podwórku dziewczęta grały w klasy, a chłopcy w guziki, lub strzelali z procy, ale ta zabawa była zakazana. Skoki w dal i wzwyż przez żerdzie, jak i biegi „kto szybszy”, były praktykowane spontanicznie przez młodzież w wieku szkolnym.
     Młodzież niepracująca, ukrywająca się przed wywiezieniem do Niemiec, dorastała, często ćwiczyła nocą do walki partyzanckiej. 15 lipca 1944 roku Kamień został wyzwolony przez Armię Radziecką. Żołnierze polscy przybyli tu nieco później, gdy tymczasowa władza w gminie oraz posterunek milicji zostały już uformowane. Głównym trzonem milicji była młodzież z oddziałów partyzanckich.

      Wraz z zakończeniem II wojny światowej w gminie Kamień odrodziły się warunki do ponownego rozwoju gier i zabaw sportowych młodzieży. Nie były to już te zabawy i gry, które młodzież spontanicznie kształtowała w okresie międzywojennym. Były one wzorowane na tych, które występowały w państwach zwycięskich. Dominować zaczęły, oprócz zabaw rekreacyjnych, formy sportu wyczynowego, inspirowane przez różne organizacje społeczne, instytucje państwowe i pozarządowe. Były to przede wszystkim: bilard, boks, gimnastyka, gry w piłkę nożną i ręczną, jeździectwo, kręgle, łowiectwo, kolarstwo, rybołówstwo, sporty lecznicze, lotnicze, wojskowe i zimowe, a także strzelnicowo, szermierka, szachy, zapasy i inne. Reklamowały je prasa, radio, a później i telewizja. Szczegółową wiedzę o tym, co działo się w świecie, młodzież otrzymywała też w szkołach i od osób powracających do kraju. Do wzrostu wiedzy przyczyniły się również organizowane zawody sportowe i olimpiady, a także tworzona baza informacji.
      Działania propagandy, polityki państwa i inicjatywy oddolnej, młodzież umiejętnie wykorzystywała. W Kamieniu z inicjatywy prezesa Gminnej Spółdzielni Samopomocy Chłopskiej Antoniego Koniora, jak wspomina Tadeusz Szewczyk, została utworzona drużyna piłki siatkowej. Spółdzielnia zakupiła sprzęt sportowy i wybudowała pierwsze boisko sportowe dla tej drużyny. Stali się oni trzonem założonego w 1946 roku, Ludowego Zespołu Sportowego, który rozwinął w gminie tę dyscyplinę sportową. Pionierami byli tu: Henryk Bednarz, Zygmunt Dudzik, Marian Hawro, Antoni Łach, Franciszek Piela. Marcin Piróg, Napoleon Rusiecki, Józef Rzeszutek i Czesław Doś. W tym czasie w Nowym Kamieniu Edward Majczak również zorganizował drużynę siatkówki. Jej członkami zostali: Eugeniusz Buczek, Jan, Józef i Piotr Januszowie, Jan Kida, Jan Kutyła, Edward i Henryk Pielowie, Józef Pleśniak, Jan Sudoł i Stanisław Wąsik. W Kamieniu Górce także powstała drużyna, w składzie: Andrzeja i Henryka Gancarzy, Bolesława Lisa, Emila Piędla oraz braci Bolesława i Henryka Radomskich. W Łowisku utworzono grupę składającą się z Jana i Stanisława Burków, Franciszka Sztaby, Bolesława Kidy, Jana Kiełba, Józefa Klimka, Franciszka Marciniaka i Jana Zarzyckiego, zaś w Prusinie z inicjatywy Henryka Bednarza i Bartłomieja Kutyły powstała drużyna siatkówki, w której często grali księża Wawrzyszko i Wojnar.

     Zmaganie, w szkołach, pod wpływem nauczycieli od wychowania fizycznego, upowszechnione zostało jako zapasy, które rozwinęły się i przyniosły sławę zawodnikom z Kamienia, nie tylko w kraju, ale też i w świecie.

     W owych czasach modne były jeszcze wyścigi konne. Chłopcy, pasąc konie na „Zdodze”, czyli łąkach przekazanym rolnikom Kamienia w czasie parcelacji majątków barona Getza w Morgach, przygotowywali te zwierzęta do wyścigów. Nie trwało to jednak długo, ponieważ właściciele koni dowiedziawszy się o tym, zakazali dzieciom tej praktyki. Współcześnie, kiedy traktor zastąpił konia, stało się to niemożliwe, bowiem na wsi zabrakło tych zwierząt.
Zanikły współcześnie również gry w guziki i klasy. Powstała nowa zabawa dziewczęca - gra w gumkę. Polega ona na tym, że dwie osoby stoją naprzeciw siebie, trzymając założoną, najpierw na kostki, później kolana, uda, biodra i szyję, rozciągniętą gumę, a trzecia osoba przez nią skacze. Sztuka polega na tym, aby sprawnie wykonać skoki: raz na dwie gumki, z wykonaniem skrzyżowania gumek i wyplątaniem się z nich w czasie skoku. Z czasem dziewczęta urozmaicały kombinacje przeskoków. Wygrywa ta osoba, która najwyżej i bez błędów potrafiła je wykonać.

     W tym okresie zaczęła rozpowszechniać się również gra w piłkę nożną. W Kamieniu, podobnie jak i w innych miejscowościach, od 1946 roku tworzone są kluby sportowe, zarówno w szkołach, jak i wśród młodzieży dorosłej. W klubach rozwijane są zespoły specjalistyczne - sekcje - z różnych dyscyplin sportowych i mają one znaczne osiągnięcia, o czym często donosi prasa, jak o drużynie piłki nożnej „Sokół”.

     W kamieńskiej gminie dużą popularnością cieszą się szczególnie te zabawy młodzieżowe o charakterze sportowym, które nie wymagają wkładu materialnego. Należą do nich przede wszystkim: tenis stołowy, piłka siatkowa, lekkoatletyka, zapasy, a ostatnio także piłka nożna, chociaż ta już teraz musi mieć urządzony stadion. Zanikają niektóre dyscypliny sprawnościowe, jak skoki i biegi, na korzyść wyścigów rowerowych, samochodowych oraz wycieczek krajobrazowo-turystycznych, a także zimowych kuligów. Dzieje się tak dlatego, że zabawy sportowe są ściśle związane z rozwojem społecznym i jego bazą ekonomiczną.

     Obecnie rozwijają się wąskie specjalności sportu, nie tylko powszechnego, ale i zawodowego oraz rehabilitacyjnego. Powstają specjalności zawodowe z dużym stopniem ryzyka, bowiem powstaje zapotrzebowanie na sportowca-rekordzistę, co nie zawsze jest korzystne dla jego zdrowia. Kamieniacy, zarówno sportowcy, jak i działacze sportowi, wiedzą o tym i w tym duchu przygotowują młode pokolenie. Od ich właściwego podejścia, zrozumienia sportu, wysiłku, uporu i aktywności, zależy ujawnianie się nowych talentów, dzięki nim wyrosną nowi wyczynowcy, znani nie tylko w gminie, ale też w powiecie, województwie, kraju i na świecie. Aby tak się działo!!!

 

 

Kto jest online


     Naszą witrynę przegląda teraz 44 gości 

Wsparcie działalności

 

Towarzystwo  Przyjaciół   Kamienia

 jest organizacją pożytku publicznego.

Można przekazać 1,5 % podatku

 W zeznaniu podatkowym należy wpisać:   KRS - 000 0037454

i deklarowaną kwotę podatku.

 

Wypełnij PIT on-line i przekaż 1.5% dla Towarzystwa Przyjaciół Kamienia

Copyright ? 2010 Towarzystwo Przyjaciół Kamienia. Design KrS, Valid XHTML, CSS