czwartek, 28 marca 2024r.
Home Wspomnienia Artykuł o ks. dr. Tomaszu Wąsiku w nawiązaniu do artykułu ks. dr. Marka Storego
Artykuł o ks. dr. Tomaszu Wąsiku w nawiązaniu do artykułu ks. dr. Marka Storego

Dzień Wszystkich Świętych i Zaduszki to czas wspomnień o zmarłych i uczczenia ich pamięci. To święto ma swą wymowę eschatologiczną, ale też jest wyrazem naszej pamięci o tych, którzy byli przed nami. Jesteśmy Im wdzięczni - choć ich nie znaliśmy - za czyny, poświęcenie dla przyszłych pokoleń - czyli dla nas. W pamięci o przodkach znajdujemy motywację do lepszego czy gorszego, ale wspólnego, działania i wypełniania narzuconych sobie obowiązków wobec przyszłych pokoleń.

 

 

Ks. dr Tomasz Wąsik

 

 

 

Ks. dr Tomasz Wąsik (ur. 3 lub 5 X 1878 r. Kamień pow. Nisko - zm. 26 II 1951, Przemyśl), był bratem mojego pradziadka Wojciecha Wąsika (ur. 1881- zm. 1963). Był absolwentem rzeszowskiego gimnazjum (1900) i teologii w Wyższym Seminarium Duchownym w Przemyślu (1904). Był doktorem teologii (1909), sekretarzem w konsystorzu biskupim w Przemyślu (1906-06 i 1910-11), rektorem Małego Seminarium Duchownego w Przemyślu (1911-33) i równocześnie katechetą w II Gimnazjum w Przemyślu. Członek kapituły katedralnej a od 1925 r. kanonik kapituły przemyskiej potem jej prokurator, scholastyk (1938), autor 35 publikacji[1].

Niezwykłe miejsce w życiu ks. Tomasza Wąsika zajmowało Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Przemyślu, założone początkiem XX wieku 29 czerwca 1909 r., z inicjatywy dr. Leonarda Tarnawskiego, którego zadaniem było utworzenie w Przemyślu "polskiego ogniska naukowego". Warto zaznaczyć, że wśród bardzo czynnie działających członków TPN w Przemyślu byli duchowni, tacy jak: ks. Władysław Kochowski, ks. Stefan Momidłowski, ks. Jan Kwolek i ks. Tomasz Wąsik[2].

Założycielom TPN udało się zjednoczyć wokół swoich ideałów wielu ludzi wywodzących się spośród różnych sfer miasta Przemyśla. Za czasów św. Józefa Sebastiana Pelczara uważano za coś naturalnego współdziałanie z Kościołem katolickim[3].

Efektem działania było podjęcie szeregu prac, które zostały opublikowane na łamach Roczników TPN, w postaci wielu naukowych książek czy też artykułów naukowych. Towarzystwo zorganizowało księgozbiór naukowy oraz przyczyniło się do stworzenia zbioru eksponatów muzealnych stanowiących podstawę późniejszego erygowania Muzeum Narodowego Ziemi Przemyskiej[4]. W późniejszych latach wiele pracy w ramach tej organizacji włożył ks. Jan Kwolek - przyjaciel Tomasza Wąsika, który od 1923 r. wszedł w skład dyrekcji Towarzystwa. Prezesem rady naczelnej w latach 1931-1939 był ks. Tomasz Wąsik. Kapłani przemyscy prowadząc działalność naukową zasłużyli się też jako współorganizatorzy zbiorów bibliotecznych a także jako ofiarodawcy środków finansowych i eksponatów. II wojna światowa i czasy po niej następujące osłabiły relacje między Towarzystwem a duchowieństwem przemyskim[5].

Janina Kostkiewicz w książce "Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939", poświęca wiele uwagi wyłonionym kierunkom rozwoju pedagogiki katolickiej w Polsce. Przedstawia ks. dr Tomasza Wąsika jako przedstawiciela nurtu katolickiego polskiej pedagogiki kultury[6]. W katolickim nurcie pedagogiki kultury wartości są organizowane ze względu na osobę Boga, a religia, która stanowi centrum ducha i jednocześnie centrum kultury, jest drogą jedności z Bogiem. Kultura z centralną pozycją i rolą religii to obszar, przez który ludzki duch rozwija się we właściwym kierunku. Stawia się ponadto cele wychowania na jednej linii z celami życia - cele wychowania będą miały zatem swoją istotę, swoje sedno związane z osiągnięciem chrześcijańskiego celu życia - zbawienia. Ks. dr Tomasz Wąsik i inni przedstawiciele tego nurtu - jako twórcy koncepcji wychowania niemal nieznani, skazani na zapomnienie wskutek zmiany systemowej po II wojnie światowej. Ujmując jego przesłanie nurt ten niósł postulaty niezbędności edukacji permanentnej przez włączanie w jego istotę potrzeby samowychowania, samokształcenia, samodoskonalenia[7]. Zainteresowanie dzieckiem wyrażało się w formie różnych odniesień do wiedzy pedagogicznej i psychologicznej i wynikających z niej postulatów wychowawczych. T. Wąsik podkreślał znaczenie optymizmu dziecka w odniesieniu do wykonywanych zadań dydaktycznych, zalecał dbałość o lepsze samopoczucie dziecka, o niezawodzenie jego nadziei, potrzebę troski o pogodę ducha[8]. Troska o dobry stan ducha, o niepopadanie w depresję i destrukcyjne działania ze strony szeroko rozumianego środowiska wychowawczego dochodziła do głosu wielokrotnie w pismach również innych księży katolickich dwudziestolecia międzywojennego.

W środowisku przemyskiego Seminarium Duchownego twórczą pracę pedagogiczną zorientowana na wychowanie przez kulturę rozwijał właśnie ks. Tomasz Wąsik. W 1910 roku złożył egzamin na prefekta szkół średnich, pracy z młodzieżą towarzyszyły badania empiryczne uczniów i refleksja naukowa nad pracą wychowawczą. Jego pisane z niezwykłym zaangażowaniem prace, publikowane w "Miesięczniku Katechetycznym i Wychowawczym"- Organie Związku Diecezjalnych Kół Księży Prefektów, dotyczyły wielkiej literatury polskiej i jej relacji z religią rozpatrywanych pod kątem wychowawczego oddziaływania tej literatury. Większość zamieszczanych w nim artykułów poruszała kwestie związane z wychowaniem religijnym w szkołach. Wiele artykułów ks. Tomasza Wąsika dotyczyło ogólnych treści pedagogicznych oraz literatury dla dzieci i młodzieży. W miesięczniku ukazywały się także recenzje książek, komunikaty i sprawozdania.

T. Wąsik daje przykłady zarówno destrukcyjnego stosunku do religii (Ksiądz katolicki w pismach Żeromskiego), jak i budującego (Pierwiastek religijny w pismach Wyspiańskiego)[9]. Jednak najwięcej jego artykułów odnosiło się do problemów młodzieży szkolnej:

Wąsik T., O samobójstwach młodzieży szkolnej, MKiW, 1929

Wąsik T., O dopuszczalność pytań ze strony młodzieży szkolnej, MKiW, 1925

Wąsik T., Migawkowe zdjęcia z niwy katechetycznej, MKiW, 1931

Wąsik T., Wytwarzanie szkodliwego nastroju, MKiW, 1931

Wąsik T., Dlaczego chcę być księdzem? , MKiW[10], R. 1928

Wąsik T., Doniosłość szkoły w obecnych czasach, "Echo Przemyskie", 1916 Echo Przemyskie : organ Stronnictwa Katolicko-Narodowego[11],

Wąsik T., K. Marciniak, Katechizm religii katolickiej, czyli katolicka nauka o służbie bożej dla starszej młodzieży szkół powszechnych, Przemyśl, KDP, 1936

Wąsik T., Ks.Prefekt, MKiW, 1925

Wąsik T., Ksiądz katolicki w pismach Żeromskiego, MKiW, 1930

Wąsik T., Migawkowe zdjęcia z niwy katechetycznej, MKiW, 1931

Wąsik T., Modlitwa za Ojczyznę, MKiW, 1932

Wąsik T., O dopuszczalność pytań ze strony młodzieży szkolnej, MKiW, 1925

Wąsik T., O nowoczesnych tańcach, MKiW, R. 1928

Wąsik T., O samobójstwach młodzieży szkolnej, MKiW, 1929

Wąsik T., Pierwiastek religijny w pismach Wyspiańskiego, MKiW, 1933

Wąsik T., Wytwarzanie szkodliwego nastroju, MKiW, 1931

Wąsik T., Żydowskie i mahometańskie podania o stworzeniu i upadku pierwszych ludzi, MKiW, 1928[12]

oraz "Najnowsze kierunki w wychowaniu", "Chłopcy, czy dziewczęta są lepszym materiałem szkolnym?", "Zasługi Hozjusza na polu katechetycznym", "Hozjusz jako polityk", "Hozjusz a stan duchowny", "Marzenia ucznia z II klasy gimnazjum", "Hellenizm a judaizm", "O przysiędze Stanisława Szpotańskiego"[13].

 

Prace ks. dr. Tomasza Wąsika publikowane w "Miesięczniku Katechetycznym i Wychowawczym" i "Kwartalniku Teologicznym Wileńskim", dotyczyły wielkiej literatury polskiej i jej relacji z religią, poruszały również kwestie związane z wychowaniem religijnym.


Poniżej prezentuję oryginalny fragment tekst artykułu księdza dr. Tomasza Wąsika zamieszczony w Kwartalniku Teologicznym Wileńskim wydanym w Wilnie w 1924 roku:

 

 

Collegium Marianum to dom z ponad stuletnią tradycją w klasycznym stylu założony przez Św. Bpa Józefa Pelczara jako bursa dla chłopców służył wychowaniu kleryków znany pod nazwą Małe Seminarium[15]. To również 22 lata rektorstwa ks. Tomasza Wąsika. Nad codziennym funkcjonowaniem Małego Seminarium czuwali kapłani specjalnie w tym celu delegowani przez biskupów ordynariuszy. Zazwyczaj było ich dwóch. Na czele zakładu stał rektor. W dziejach Seminarium funkcję tę pełnili: ks. Jan Mazanek (1902-1907). ks. Władysław Kochowski (1907-1908). ks. Paweł Rawski (1908-1911), ks. Tomasz Wąsik (1911-1933), ks. Roman Głodowski (1933-1936), ks. Michał Jastrzębski (1936-1944), ks. Stanisław Jakiel (1944), ks. Julian Ataman (1944-1947) oraz ks. Antoni Gagatnicki (1947-1953)[16].

Założyciel "Collegium Marianum" - bł. bp Pelczar wielokrotnie w swych wystąpieniach wyrażał swą aprobatę dla działalności Małego Seminarium, zachęcając duchowieństwo i wiernych do popierania działalności tej instytucji. Cieszył się szczególnie z tego, że wielu wychowanków wstępowało w mury przemyskiego Seminarium Duchownego służąc wiernie diecezji. Podobną postawę pełną życzliwości zajmowali jego następcy - bp Anatol Nowak oraz bp Franciszek Barda.

Mimo iż nie zachowały się kompletne archiwalia Małego Seminarium, na podstawie fragmentarycznych danych można szacunkowo określić, że w latach istnienia tej instytucji (1902-1953), jej mury opuściło ok. 750 wychowanków. Wielu spośród nich pracowało później jako duchowni w diecezji przemyskiej.

Niezwykłe miejsce w życiorysie ks. Tomasza Wąsika zajmuje Zakład Państwowego Gimnazjum II im. prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu. Łacina i greka w gimnazjum Morawskiego, które było gimnazjum klasycznym, stały wyżej niż w gimnazjum Słowackiego. Podobnie język polski. Dlatego tu chodzili uczniowie z małego seminarium, które wspominam bardzo dobrze. Rektorem był ks. Tomasz Wąsik, bardzo ciekawa postać, godna osobnego opracowania. Ks. Wąsik bardzo zabiegał o swoich wychowanków. Nie tylko o ich duchowość, bo młody chłopiec jest zawsze głodny. Mieliśmy ćwiczenia wojskowe, cotygodniowe wycieczki do pobliskich lasów[17].

Ks. dr Tomasz Wąsik jako profesor w gimnazjum Morawskiego mógł wykazać się na polu katechetycznym i wychowawczym.

Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum II. im. Prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu za rok szkolny 1925/26, Przemyśl 1926, Skład Grona nauczycielskiego, Nauczyciele stali:

(...) Ks. dr. Wąsik Tomasz, profesor, kanonik Kapituły, rektor Małego seminarium, gospodarz kl. IIb, uczył religii rzymsko-kat. jęz. polski w kl. II b i miewał 1 egzortę[18]

Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum II. im. prof. Kazimierza Morawskiego w Przemyślu za rok szkolny 1926/27, Przemyśl 1927.

(...) Ks. dr. Wąsik Tomasz, profesor, kanonik Kapituły, rektor Małego seminarium, gospodarz kl. Ib, uczył Religii matematyki w kl. Ib4, tygodniowo godzin 22 i miewał 1 egzortę[19].

 

Fotografia grupowa uczestników uroczystości jubileuszowych 25-lecia kapłaństwa Prymasa Polski ks. Kard. Augusta Hlonda. Widoczni m.in.: Prymas Polski ks. kard. August Hlond (siedzi na podwyższeniu w środku pierwszego rzędu), dowódca DOK X Przemyśl gen. Andrzej Galica (czwarty z lewej w pierwszym rzędzie), biskup przemyski ks. Anatol Nowak (piąty z lewej w pierwszym rzędzie), biskup pomocniczy przemyski ks. Karol Fischer (piąty z prawej w pierwszym rzędzie), ks. dr Tomasz Wąsik (czwarty z prawej w drugim rzędzie). Data wydarzenia: 1930-09 Przemyśl. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfr. Sygn. 1-R-67-8

 


Opis zdjęcia: Grobowiec w którym pochowany jest ks. dr Tomasz Wąsik. Pochowany na cmentarzu głównym przy ulicy Słowackiego w Przemyślu (droga na Kalwarię Pacławską). Grobowiec część R - 1, kwatera P - 1 . Na grobowcu figura Jezusa z krzyżem na ramieniu.

 

Ks. dr Tomasz Wąsik zmarł nagle 26 lutego 1951 roku podczas odprawiania mszy świętej w Przemyślu i tam został pochowany w grobowcu kapituły rzymsko-katolickiej na cmentarzu głównym przy ulicy Słowackiego[20]. Za długoletnią pracę na polu katechetycznym i wychowawczym został odznaczony Orderem Polonia Restituta[21].


Mirosław Piędel - Członek Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Kamienia

 

Przypisy:

 

[1] Leksykon nauczycieli i wychowanków I Gimnazjum i Liceum w Rzeszowie, urodzonych pomiędzy XVII wiekiem a 1945 rokiem, Tadeusz Ochenduszko, 2010.

 

[2] BIULETYN INFORMACYJNY TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK w PRZEMYŚLU 2012 ks. bp Adam Szal

[3] BIULETYN INFORMACYJNY TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK w PRZEMYŚLU 2012 ks. bp Adam Szal

[4] Z biegiem lat, z biegiem dni...Poświęcenie nowej siedziby Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Przemyślu Oprac. ks. Adam Szal http://www.niedziela.pl/artykul/143/nd/Poswiecenie-nowej-siedziby-Towarzystwa, Edycja przemyska 28/2000

[5] Oprac. ks. Adam Szal TYGODNIK KATOLICKI NIEDZIELA Edycja przemyska 28/2000

[6] J. Kostkiewicz Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939 Kraków 2013 s. 303

[7] J. Kostkiewicz Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939 Kraków 2013 s. 326

[8] J. Kostkiewicz Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939 Kraków 2013 s. 608

[9] J. Kostkiewicz Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939 Kraków 2013 s. 311

[10] Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy

[11] J. Kostkiewicz Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939 Kraków 2013 s.686

[12] J. Kostkiewicz Kierunki i koncepcje pedagogiki katolickiej w Polsce 1918-1939 Kraków 2013 s.687

[13] Wspomnienie o ks. Tomaszu Wąsiku ks dr Marek Story http://www.tpkamien.pl/

[14] X. DR. TOMASZ WĄSIK. KWARTALNIK TEOLOGICZNY WILEŃSKI WILNO 1924 R. STRONA 559, ROK II - 1924. REDAKTOR I WYDAWCA: DR. BOLESŁAW WILANOWSKI Profesor Uniwersytetu Wileńskiego. WILNO DRUK JÓZEFA ZAWADZKIEGO

[15] Collegium Marianum Centrum Formacji Św. Bpa Józefa Pelczara 4 Przemyśl W trosce o młode pokolenie (2)

[16] Edycja przemyska 7/2002 http://www.niedziela.pl/artykul/5341/nd/W-trosce-o-mlode-pokolenie-2 BISKUP ADAM SZAL

[17] Ks. S. Bartmiński k r o n i k a r z k u r s u Przemyscy księża Rocznik 1959 Wspomnienia z okazji 50-lecia kapłaństwa Cz. I Środowisko wzrastania i pracy, Krasiczyn 2013 s. 53

[18] biblioteka.przemysl.pl/sn/1928m.pdf

[19] biblioteka.przemysl.pl/sn/1929m.pdf

[20] WSPOMNIENIA JANINY SĄCZAWA Z DOMU WĄSIK BRATANICY KS. TOMASZA WĄSIKA SIOSTRY MOJEGO DZIADKA WŁADYSŁAWA WĄSIKA (ur. 1919 ? zm. 1997), II 2014.

[21] Ks. S. Bartmiński k r o n i k a r z k u r s u Przemyscy księża Rocznik 1959 Wspomnienia z okazji 50-lecia kapłaństwa Cz. I Środowisko wzrastania i pracy Krasiczyn 2013 s. 53

 

 

Kto jest online


     Naszą witrynę przegląda teraz 21 gości 

Wsparcie działalności

 

Towarzystwo  Przyjaciół   Kamienia

 jest organizacją pożytku publicznego.

Można przekazać 1,5 % podatku

 W zeznaniu podatkowym należy wpisać:   KRS - 000 0037454

i deklarowaną kwotę podatku.

 

Wypełnij PIT on-line i przekaż 1.5% dla Towarzystwa Przyjaciół Kamienia

Copyright ? 2010 Towarzystwo Przyjaciół Kamienia. Design KrS, Valid XHTML, CSS