czwartek, 28 marca 2024r.
Home Aktualności 445. rocznica lokacji Kamienia
445. rocznica lokacji Kamienia

     14 września 1578 roku król Polski Stefan Batory (drugi elekcyjny) wydał we Lwowie akt lokacyjny, na mocy którego została założona na ziemiach królewskich nasza rodzinna wieś Kamień.

     Co wiemy o królu?

     Urodził się 27 września 1533 roku w Somlyo, jego ojcem był Stefan Batory (1477-1534) wojewoda Siedmiogrodu, a matką Katarzyna Telegdi. Miał dwóch braci, byli starsi od niego: Andrzeja i Krzysztofa. Świetnie znał łacinę, miał wyrobiony charakter pisma. W młodości bawił na dworze wiedeńskim, jeździł z misją do Włoch. Kilka miesięcy studiował na najświetniejszym wówczas uniwersytecie w Padwie, uczył się sztuki rządzenia, polityki i rycerskiego rzemiosła w ciągłych walkach z Turkami. W początkowych latach wychowaniem przyszłego króla zajmowała się matka - Katarzyna Telegdi, a po jej śmierci najstarszy brat Andrzej. 24 maja 1571 roku Stefan Batory został wojewodą Siedmiogrodu, w tym dniu został także jednogłośnie okrzyknięty udzielnym władcą jako liber princepsTranssilvaniae.

     Był najwybitniejszym politykiem swoich czasów i wielkim patriotą węgierskim. Jego najważniejszym marzeniem było wyzwolenie i zjednoczenie ojczyzny Siedmiogrodu.

     15 grudnia 1575 roku odbyła się w Rzeczpospolitej kolejna elekcja, podwójna. Większość Senatu Rzeczpospolitej Obojga Narodów opowiedziała się za cesarzem Maksymilianem II, zaś masy szlacheckie okrzyknęły królem ostatnią Jagiellonkę - Annę, wybierając jej za męża księcia Siedmiogrodu Stefana Batorego.

     1 maja 1576 roku w katedrze wawelskiej Stefan Batory poślubił Annę Jagiellonkę i otrzymał koronę królewską. W chwili zawarcia związku małżeńskiego król miał 44 lata (tak długo był kawalerem). Jego wybranka miała już 54 lata. Wyboru Batorego na króla nie uznał jednak Gdańsk. Ostatecznie miasto uznało władzę króla 12 grudnia 1577 roku. Ukorzyło się i od tej pory stało wiernie przy królu hojnie, wspierając go finansowo.

"Stefan Batory" - Malarz: Marcin Kober. Najsłynniejszy z portretów króla, zachowany w klasztorze Misjonarzy na Stradomiu w Krakowie

 

     Zasługi króla:

     19 maja 1577 na synodzie duchowieństwa polskiego w Piotrkowie przyjęto uchwały soboru trydenckiego, w tym decyzję o przyjęciu kalendarza gregoriańskiego. Reformy tej dokonano ostatecznie w 1582 roku. Wprowadziły ją na początku tylko kraje włoskie, Hiszpania, Portugalia i Rzeczpospolita. Jej zwolennikiem jej był również król Stefan.

     Na sejmie w 1578 roku podjęto decyzję o utworzeniu piechoty wybranieckiej. Tworzyli ją wybrańcy - chłopi z dóbr królewskich. Posiadacz co dwudziestego łanu był zwolniony z odrabiania pańszczyzny i innych ciężarów w zamian za służbę w wojsku w razie wojny i odbywanie ćwiczeń wojskowych w niedzielę. Na jego rynsztunek składali się posiadacze pozostałych 19 łanów. Pracowali za niego na pańskim polu, a w czasie wojny obrabiali jego rolę. Siła bojowa piechoty została wykorzystana przez króla w czasie wojny o Inflanty. Piechota wybraniecka stała się symbolem chłopskiego patriotyzmu i chłopskiej krwi wylanej w obronie ojczyzny. Obronę rubieży powierzył król kozakom rejestrowym. Nadał im król dowódców, sztandar z Białym Orłem i surowy regulamin. Sprowadził także do kraju kilkunastu inżynierów z zagranicy i zapoczątkował funkcjonowanie oddziałów saperskich. Mieli za zadanie budować mosty pontonowe, ryć podkopy pod twierdzami przeciwnika, sypać umocnienia polowe. Jako pierwszy król Stefan Batory planował każdą kampanię wojenną w oparciu o mapy.

 

Polscy żołnierze z XVII wieku na rysunku Bohdana Wróblewskiego. Z lewej strony piechur wybraniecki, z prawej dragon - Muzeum Wojska Polskiego

 

     3 marca 1579 został ustanowiony Trybunał Koronny. Najwyższym sędzią w kraju był król, nie mógł jednak faktycznie sprawować tej funkcji, dlatego ustanowiono sąd apelacyjny, który działał na terenie Królestwa.

     1 maja 1579 roku król wydał akt fundacyjny i założył Akademię Wileńską. Uczelnia powstała z przekształcenia Kolegium Jezuitów w Wilnie w uniwersytet. Jej pierwszym rektorem był znany jezuita ksiądz Piotr Skarga.

 

Uniwersytet Wileński, dziedziniec - pobrano z Wikipedia org.pl

 

     W 1579 roku rozpoczął wojnę o Inflanty z Iwanem IV Groźnym. Zorganizował trzy kampanie: w 1579 zdobył Połock, w 1580 roku Wielkie Łuki a w 1581 uderzył na Psków. Niestety nie udało się mu go zdobyć. Wojna zakończyła się podpisaniem 15 stycznia 1582 roku w Jamie Zapolskim rozejmu na 10 lat. Król odzyskał Inflanty i zdobył ziemię połocką. Stefan Batory odepchnął Rosję na ponad 120 lat od Bałtyku.

     Ostatnie lata król poświęcił na przygotowania do wojny z Turcją, by przywrócić swojej ojczyźnie wolność. Plan nie został zrealizowany, bowiem śmierć przerwała przygotowania.

     Zmarł w Grodnie 12 grudnia 1586 roku. Zachorował nagle. Przyczyną było przemoczenie po forsownym polowaniu i kłopoty z nerkami. Został pochowany na Wawelu, z dala od swojej prawdziwej ojczyzny.

 

Nagrobek Stefana Batorego w kaplicy Mariackiej. Nagrobek wykonał Santi Gucci w 1595 roku. Fundatorem była Anna Jagiellonka - źródło: pl.wikipedia.org./wiki/Nagrobek Stefana Batorego

 

Bibliografia:
Grzybowski Stanisław: Król i kanclerz [w] Dzieje narodu i państwa polskiego, Kraków 1988.
Samsonowicz Henryk : Historia Polski do roku 1795, Warszawa 1985.
Wikipedia.org.pl

 

     445 lat później...

     14 września 2022 roku odbyło się spotkanie Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Kamienia, aby skromnie uczcić rocznicę lokacji naszej miejscowości. Przybyłych na spotkanie przywitał Prezes TPK pan Józef Czubat. Następnie pani Genowefa Saj odczytała fragment aktu lokacyjnego wydanego przez króla Stefan Batorego. Pan Józef Czubat poinformował zebranych o okolicznościach dotarcia do tak ważnego dla naszej miejscowości dokumentu i podkreślił, że niewiele miejscowości w Polsce może się pochwalić takim aktem lokacyjnym. W spotkaniu udział wzięli Józef Czubat, Mirosław Piędel, Genowefa Saj, Zofia Bednarz, Anna Kołodziej, Alicja Hawro, Alicja i Paweł Gutowscy, Zofia i Jerzy Bednarzowie, Beata i Grzegorz Boguniowie, Elżbieta i Antoni Partykowie, Helena i Jan Orszakowie.

 

Od lewej w pierwszym rzędzie: Antoni Partyka, Elżbieta Partyka, Zofia Bednarz, Jerzy Bednarz, Mirosław Piędel, Józef Czubat, Alicja Hawro, Paweł Gutowski,
od lewej w drugim rzędzie: Genowefa Saj, Zofia Bednarz, Anna Kołodziej, Jan Orszak, Helena Orszak, Alicja Gutowska, Beata Boguń, Grzegorz Boguń

 

Kamień, 14.11.2022 r.

Helena Orszak

 

Kto jest online


     Naszą witrynę przegląda teraz 37 gości 

Wsparcie działalności

 

Towarzystwo  Przyjaciół   Kamienia

 jest organizacją pożytku publicznego.

Można przekazać 1,5 % podatku

 W zeznaniu podatkowym należy wpisać:   KRS - 000 0037454

i deklarowaną kwotę podatku.

 

Wypełnij PIT on-line i przekaż 1.5% dla Towarzystwa Przyjaciół Kamienia

Copyright ? 2010 Towarzystwo Przyjaciół Kamienia. Design KrS, Valid XHTML, CSS