„Maść na szczury” autor Bogdan Madej.

     Krzemień oraz grające Czosnki - gdzie to i kto to?

     Przyznaję, po przeczytaniu tej książeczki odniosłem wrażenie, że autor opisuje mój Kamień, nas samych, naszych sąsiadów, koleżanki i kolegów, a nawet jakby mnie samego? Muszę to oświadczyć na początek, ale ja pochodzę z takiego „Krzemienia”, to moja ukochana wieś, tam się urodziłem, tam żyli moi przodkowie? To jest opis życia mieszkających tam ludzi. Uważam to miejsce wciąż za najpiękniejsze na świecie. Te lasy, zagajniki, małe strumyki, kopalnie piasku, glinianki, jakieś doły z piskorzami i piżmakami. Ten teren, to był mój wielki plac zabaw, to tam wszystko było piękne, tajemnicze, wielki młyn z tartakiem, te maszyny parowe, wiatraki z żarnami, suszarnie „bakonu” - tytoniu. Chodziliśmy, choć częściej tam biegaliśmy i jeździliśmy rowerami po tej ziemi, traktując ją jako naszą własną, tylko używaliśmy nazwisk mieszkańców do określenia pól na którym byliśmy, np. mówiliśmy Wąsikowe, Jańcowe, Chamotowe, czy olszyny były Kidowe, Miazgowe, Mizerowe i tak dalej. To był nasz raj, gdzie była „trawa zielona i woda czysta”.

     I komu to przeszkadzało?

     Teraz patrząc na te moje rodzinne strony i okolice, Podkarpacie, że to wielki Krzemień z przewagą bogobojnych mieszkańców (nawet znaczną) takich „chłoporobotników”! Ciężko pracujących na roli i dorabiających w „hucie”, w tej kuźni, albo na budowie drogi. Maść na szczury może kupić, tylko ktoś stamtąd, wyjątkowo naiwny, ufający cwaniakom, gdyż sam o sobie myśli, że też jest cwany i nie da się oszukać. Wszyscy mamy swoje wady; są też przekupni, nawet za czajnik bezprzewodowy od Warchoła z Warchołów, ale człowiekowi uczciwie zarabiającemu, pracowitemu oraz oszczędzającemu całe życie, za grosz nie ufają. Od razu dziwią się, że taki bogaty, a wygląda jak biedak. Może to i dobrze, że jesteśmy nieufni, podejrzliwi, myślimy o takim jak zdobył taką kasę nielegalnie, a teraz dręczy go sumienie i chce się sam przed sobą rozgrzeszyć z tych niegodnie zdobytych pieniędzy. Po sobie dobrze wiemy, ile z uczciwej pracy możemy zaoszczędzić. Bogaty może być, tylko wysoko postawiony polityk w Warszawie? Dla mieszkańca Podkarpacia bardziej wiarygodny jest sprzedawca maści na szczury od takiego dziadka milionera!

     Krzemień kiedyś też nazywał się Wola Królewska. Sama nazwa „Krzemień” ma tutaj pejoratywne znaczenie. O istnieniu tej miejscowości wielu Polaków dowiedziało się zapewne niedawno. Ja sam, słowo daję, nie sądziłem wcześniej, że coś takiego może istnieć jak Pcim z jej sołtysem, który „wszystko może”. O dziwnym i w dodatku takim trochę zacofanym człowieku się mówiło, że pochodzi chyba z Pcimia (Pcima), czyli z daleka, nie wiadomo skąd? W Pcimiu mieszkają zapewne też przyzwoici ludzie i nie chcę powiedzieć o nich źle, to nie ich wina, że pokutuje takie negatywne porównanie.

     Pan Adam Kulik na swoim profilu facebookowym zamieścił wpis dotyczący minionej konferencji poświęconej pamięci pisarza Bogdana Madeja:

     22 maja 2025 Towarzystwo Przyjaciół Kamienia zorganizowało w Gminnym Centrum Kultury i Sportu w Kamieniu sesję literacką poświęconą pisarzowi Bogdanowi Madejowi (1934-2002) i jego twórczości. Znakomity prozaik w Kamieniu ukończył szkołę podstawową (1948). Budynek istnieje do dziś. W wielu jego błyskotliwych opowiadaniach, choćby zawartych w najbardziej znanym i cenionym tomie „Maść na szczury" (I wyd. Paryż 1977), Kamień i okolica (Stalowa Wola, Górno, Łowisko, Rudnik n. Sanem i in.) odbijają się w sposób dosyć „dosadny, wręcz przejaskrawiony" ale zawsze prawdziwy. To bezkompromisowy, przenikliwy, nawet drapieżny obraz Polski lat 50. i 60. XX wieku, jaki niewielu pisarzom tamtego czasu udało się pochwycić. Wielu uległo zaczadzeniu komunizmem. Autor, któremu w wieku 5 lat udało się wraz z rodziną uciec przez zieloną granicę z Grodna, już opanowanego przez bolszewickie wojska (na kilka tygodni przed pierwszą wywózką Polaków na Sybir), pozostał odporny na "dobrodziejstwa socjalizmu" przez całe życie.

     Pisarz nie zawsze stosował kamuflaż - na kartach książek powtarzają się autentyczne nazwy miejscowości, postaci noszą nazwiska do dziś występujące w najbliższej okolicy Kamienia. O ile w chwili publikacji książek mogło to budzić kontrowersje, dzisiaj dla wielu jest powodem dumy. Bardzo precyzyjnie tę problematykę przedstawił w swoim wystąpieniu dr Stanisław Kusiak, nota bene pochodzący z tego regionu, autor doktoratu poświęconego Bogdanowi Madejowi i jego twórczości. Spory walor autentyczności wniósł film dokumentalny o tytule zapożyczonym od jednej z książek pisarza „Półtraktat o lewitacji", zrealizowany trzy lata przed śmiercią pisarza. Madej mówi o sobie, swoich wojnach z Urzędem Bezpieczeństwa w szkole średniej ale i jeszcze w latach 80. XX wieku, mieszkaniu na podsłuchu w Lublinie, itp.

     O tym, że pisarz i jego twórczość żyją w lokalnej społeczności świadczą nie tylko starania Towarzystwa Przyjaciół Kamienia, także artykuły Janusza Ogińskiego w lokalnej prasie. To bardzo dobry prognostyk na przyszłość, tym bardziej, że część opowiadań Bogdana Madeja należy do najlepszych, jakie powstały w Polsce drugiej połowy minionego wieku.

     22 maja 2025 roku w Gminnym Centrum Kultury i Sportu odbyła się, z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Kamienia, konferencja poświęcona pamięci pisarza Bogdana Madeja, który dzieciństwo i młodość spędził w Kamieniu. Zaproszonych gości przywitał pan Józef Czubat prezes TPK. Dalszą część spotkania prowadziła pani Genowefa Saj sekretarz TPK. Zapoznała uczestników z porządkiem konferencji i podziękowała za przygotowanie tego wyjątkowego wydarzenia państwu Stanisławie i Józefowi Czubatom oraz panu Grzegorzowi Boguniowi.

Na zdjęciach:
1. Pan Józef Czubat Prezes TPK.
2. Prowadzaca spotkanie Genowefa Saj.
3. Dr Stanisław Kusiak w czasie prezentacji.
4. Uczestnicy spotkania ( od lewej pierwszy rząd Mirosław Piędel, Grzegorz Boguń, Joanna Boguń, Genowefa Saj, drugi rząd od lewej Marek Błądek, Maria Błądek, Helena Orszak, Krystyna Lenart, wyżej Joanna Mazurkiewicz, Magdalena Bałut, Małgorzata Bałut.
5 . Pan Adam Kulik autor filmu o Bogdanie Madeju i doktor Stanisław Kusiak autor pracy doktorskiej ożyciu i twórczości Bogdana Madeja.

     W konferencji uczestniczyli goście specjalni. Dzięki nim mogliśmy wysłuchać wykładów, w których przybliżyli nam postać pisarza i jego dorobek literacki. Jako pierwszy twórczość pisarza i jego biografię w formie prezentacji multimedialnej przedstawił pan dr Stanisław Kusiak, który jest autorem pracy doktorskiej poświęconej Bogdanowi Madejowi. Na co dzień jest zastępcą dyrektora ds. Doskonalenia Nauczycieli I Oddziału w Rzeszowie Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli. Udostępnił, w formie wystawki różne wydania dzieł Bogdana Madeja. Akcja niektórych utworów działa się w Kamieniu, Łowisku i Sokołowie Małopolskim. Mama pisarza Bogdana Madeja Stanisława z domu Baran pochodziła z Łowiska. Tato, Alojzy Madej był również związany z Kamieniem, pełnił funkcję dyrektora Banku Spółdzielczego w Kamieniu. Niektóre utwory Bogdana Madeja doczekały się adaptacji filmowych.

     Następnie prowadząca zaprosiła uczestników do obejrzenia filmu, który został przygotowany przez Telewizję Lublin. Gościliśmy także autora filmu pana Adama Kulika.

Na zdjęciach:
1. Slajd z prezentacji dr. Stanisława Kusiaka.
2. Bogdan Madej - prozaik, dziennikarz.
3. Pan Adam Kulik autor filmu o Bogdanie Madeju.

     W związku z tym, że rodzina pana Bogdana Madeja ma swoje korzenie w Łowisku, pan Grzegorz Boguń, nauczyciel historii z Zespołu Szkół w Kamieniu, członek TPK i znawca dziejów Łowiska, swojej rodzinnej miejscowości, przedstawił przebieg tragicznego wydarzenia, które rozegrało się w Łowisku 5 czerwca 1942 roku w czasie okupacji niemieckiej podczas II wojny światowej. Przygotował prezentację pt.: „Słuchali bardziej Boga niż ludzi”, którą przedstawił uczestnikom konferencji.

Na zdjęciach:
1. Pan Grzegorz Boguń w czasie prezentacji.
2. Od lewej pan Adam Kulik, pan Stanisław Kusiak i pan Jan Madej.

     Gościem konferencji był także redaktor Janusz Ogiński, który jako jeden z pierwszych przybliżył czytelnikom „Sztafety” postać Bogdana Madeja. Jest autorem obszernego artykułu „Znany nieznany... i zapomniany”, który ukazał się w „Sztafecie” 9 stycznia 2020 roku.

     Panie z biblioteki gminnej Justyna Klimek i Bożena Hartfelder przygotowały wystawę publikacji poświęconych naszej miejscowości.

Wystawa książek i czasopism związanych z Kamieniem

     Dużym zainteresowaniem cieszyła się również wystawa fotografii związanych z Kamieniem, którą przygotowała pani Stanisława Iskra.

Wystawa fotografii związanych z Kamieniem

     Po zakończeniu konferencji był czas na swobodne rozmowy i mały poczęstunek przygotowany przez panie z naszego Stowarzyszenia.

     Wydarzenie utrwalił fotograficznie pan Dawid Sączawa.

     Organizatorzy mają nadzieję, że uczestnicy spotkania sięgną po utwory pisarza i zapoznają się z opisaną rzeczywistością, nie tak zresztą odległą.

 Na zdjęciach:
1. Uczestnicy spotkania od lewej pan Jerzy Bednarz, pan Janusz Ogiński, w następnym rzędzie pani Alicja Hawro i panowie: Jan Orszak, Antoni Partyka, Adam Majowicz, powyżej od lewej panie: Anna Kołodziej, Zofia Bednarz, pan Tadeusz Wyka, panie: Danuta Wyka, Krystyna Słoma, Janina Bober, widoczne: panie Władysława Olko, Eleonora Błądek, Bożena Hartfelder.
2. Od lewej panowie; Adam Kulik, Janusz Ogiński, Józef Czubat, Stanisław Kusiak, Jerzy Bednarz, Grzegorz Boguń.

Uczestnicy konferencji:
dr Stanisław Kusiak
Redaktor Adam Kulik
Janusz Ogiński
Stanisława Czubat
Józef Czubat
Janina Bober
Genowefa Saj
Helena Orszak
Krystyna Lenart
Maria Błądek
Marek Błądek
Grzegorz Boguń
Małgorzata Januszewska
Jan Madej
Genowefa Chojnacka
Antoni Partyka
Eleonora Błądek
Maria Rurak
Mirosław Piędel
Stanisław Majczak
Krystyna Słoma
Jerzy Bednarz
Zofia Bednarz
Anna Kołodziej
Alicja Hawro
Joanna Mazurkiewicz
Małgorzata Bałut
Magdalena Bałut
Irena Maj-Surdyka
Adam Majowicz
Danuta Wyka
Tadeusz Wyka
Stanisław Piróg
Sabina Kołodziej
Dorota Błądek
Teresa Czerepak
Władysława Olko
Grzegorz Przybysz
Jan Orszak
Jolanta Kołodziej
Joanna Boguń
Jan Orszak z Podlesia
Zofia Orszak
Natalia Bednarz-Niemiec
Stanisława Iskra
Justyna Klimek
Bożena Hartfelder
Dawid Sączawa
Natalia Kula-Romanek
Paulina Wąsik
Uczniowie klasy pierwszej Branżowej Szkoły Drugiego Stopnia i Liceum Ogólnokształcącego z Zespołu Szkół im. św. Stanisława Kostki w Kamieniu.

Opracowała Helena Orszak

     Zarząd Towarzystwa Przyjaciół Kamienia dziękuje Pani Dyrektor Małgorzacie Partyka-Majczak i Pracownikom Gminnego Centrum Kultury Sportu i Rekreacji za pomoc w organizacji spotkania.

Prezes TPK